Lễ cúng mụ 1 tuổi là một trong những nghi thức quan trọng mà không bậc cha mẹ nào bỏ qua. Vòng đời của con người đều trải qua 4 giai đoạn sinh – lão – bệnh – tử. Một em bé trước khi trưởng thành cũng phải trải qua nhiều giai đoạn từ lúc còn là bào thai đến khi là một cô bé, cậu bé cao lớn, cứng cáp. Hành trình trưởng thành của những cô bé, cậu bé đó gắn liền với bàn tay chăm sóc và sự thương yêu sâu sắc đến từ cha mẹ. Ngay từ những ngày con còn nhỏ, cha mẹ đã luôn ý thức là làm thế nào để mang đến nhiều điều tốt đẹp và có quyền hi vọng về một tương lai tươi sáng nhất cho con em mình.
Ý nghĩa của lễ cúng mụ 1 tuổi
Lễ cúng mụ là một hình thức nghi lễ truyền thống được tổ chức nhiều lần trong một năm đối với vòng đời của một đứa trẻ. Cúng mụ 1 tuổi được thực hiện khi em bé vừa tròn 12 tháng tuổi. Đây là lúc con không còn nằm nôi mà đã có thể tự bước những bước chân đầu đời và là chặng đường phát triển mới trong hành trình cuộc sống. Lễ cúng mụ 1 tuổi không biết bắt đầu ở đâu, khi nào. Chỉ biết biết rằng nó đã xuất hiện từ rất lâu và là một nét sinh hoạt truyền thống không thể thiếu của nhiều gia đình Việt. Khi một sinh linh mới ra đời, việc đầu tiên mà họ nghĩ tới là cúng bà mụ để cảm ơn sự săn sóc và che chở của các vị thần dành cho em nhỏ.
Truyền thuyết về 13 bà mụ đã trở thành truyền thuyết ăn sâu vào tâm thức của từng người. 13 bà mụ, được xem là 13 vị Tân Nương có công lớn trong việc giúp Ngọc Hoàng tạo ra loài người dưới trần thế, cân bằng âm dương, đất trời an hòa. Ngoài việc khắc sâu công ơn dành cho 13 bà mụ thì lễ cúng mụ 1 tuổi cũng là dịp để tưởng nhớ những người đã khuất, các bậc tiên tổ trong mỗi gia đình. Nhưng đồng thời nó còn phản ánh tình cảm gia đình khăng khít, gắn bó; sự hi sinh của những người làm cha, làm mẹ đối với con trẻ – những người luôn hi vọng và mong muốn con em mình có một tương lai thực sự tốt đẹp, và một con đường danh vọng thực sự thuận lợi.
Cách tính ngày giờ cúng mụ 1 tuổi
Cũng như rất nhiều nghi thức cúng lễ khác, đối với người Việt, ngày giờ cúng luôn được xem xét cẩn trọng và chuẩn bị chu đáo. Lễ cúng mụ 1 tuổi thường được tiến hành khi em bé đã đủ ngày, đủ tháng và được tính theo lịch âm. Đối với con trai, ngày tuổi sẽ được lùi xuống 1 ngày, còn con gái lùi xuống 2 ngày so với ngày chào đời.
Thời điểm thực hiện nghi lễ có thể là vào buổi sáng hoặc chiều tối. Đây là lúc con người thoái mái nhất, nếu như buổi sáng là thời gian tỉnh táo và tập trung cao nhất thì chiều tối lại là thời gian con người nhẹ nhàng nhất, trút bỏ mọi nỗi lo toan sau ngày dài làm việc.
Ngoài việc chọn ngày lành tháng tốt ra thì các gia đình còn phải lựa giờ tốt. Việc chọn giờ tốt sẽ khiến ta an tâm và tin tưởng hơn về mặt tinh thần. Thường thì, giờ tốt là giờ mà chúng ta bắt đầu để khởi hành, khai trương cửa hàng hay khởi công xây dựng. Đó cũng là giờ để bắt đầu nghi thức khấn cúng. Giờ tốt để cúng mụ 1 tuổi nên là giờ hoàng đạo và phải phù hợp với tuổi của em bé. Do vậy, để chắc chắn hơn, hãy tham khảo ý kiến của những người lớn tuổi, có kinh nghiệm chọn ngày giờ tốt sao cho mọi việc được suôn sẻ nhất.
Các lễ vật cần chuẩn bị lễ cúng mụ 1 tuổi
Lễ vật là một trong những phần chuẩn bị không thể thiếu trong lễ cúng mụ 1 tuổi. Bởi lễ vật thể hiện tấm lòng thành kính của người còn sống dành cho người đã khuất, của con người đối với các vị thần linh và cả sự trân trọng của các bậc cha mẹ đối với con cái. Tùy theo truyền thống từng vùng miền và điều kiện gia đình mà mỗi nơi có sự chuẩn bị lễ vật cầu kì hay giản đơn. Nhưng dù là ít hay nhiều thì lòng thành mới là thứ quan trọng nhất, cần thiết nhất.
Thông thường, các lễ vật chuẩn bị cần có:
- 12 bát chè nhỏ và 1 bát chè lớn
- 12 bát xôi nhỏ và 1 bát xôi lớn
- 12 bát cháo nhỏ và 12 bát cháo lớn
- 12 ly rượu nhỏ và 12 ly rượu lớn
- Thịt heo quay xếp sẵn. Ở nhiều nơi chuẩn bị gà hoặc vịt luộc nguyên con. Đặc biệt, gà phải là gà trống vì chúng có nhiều đặc điểm mà một em bé cần có để trưởng thành và mạnh mẽ đương đầu với khó khăn trong cuộc sống.
Ngoài ra, lễ vật còn có hương để thắp, đèn sáng, một đĩa ngũ quả, bình hoa tươi, chén trà thơm và một đôi đũa hoa vì các bà mụ rất thích loại đũa này. Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ lễ vật thì cha mẹ sẽ tiến hành sắp xếp chúng sao cho hợp lí nhất và tiến hành khấn cúng. Người cúng là những người có uy tín, chủ gia đình hoặc đứng đầu dòng họ thay mặt tất cả trình lên gia tiên và thần linh chút lễ mọn, lòng thành.
Từ việc chọn ngày giờ đến việc chuẩn bị lễ vật khấn cúng đều được thực hiện một cách cần trọng và chu đáo nhất. Điều đó cho thấy lễ cúng mụ 1 tuổi là một nghi lễ vô cùng quan trọng. Trong tâm thức người Việt, có lẽ đây là nghi lễ mà ai trong đời cũng một lần trải qua và là nghi thức giàu giá trị văn hóa truyền thống hết sức tốt đẹp.
