Cúng Thôi Nôi

Tục lễ cúng thôi nôi từ lâu đã trở thành nét văn hóa đặc sắc của người Việt. Lễ cúng diễn ra nhằm kết thức thời kỳ “nằm nôi” của bé. Đồng thời theo quan niệm tâm linh thì các lễ vật được dâng cúng cho đấng bề trên sẽ mang đến sự che chở cho bé.

I/ NGHI LỄ CÚNG THÔI NÔI NÓI LÊN Ý NGHĨA GÌ?

Trong cuộc đời của mỗi con người luôn có những cột mốc sự kiện quan trọng. Cúng thôi nôi chính là dấu ấn đặc biệt đầu tiên nói lên nhiều ý nghĩa tốt đẹp.

Lễ cúng chính là sự bày tỏ lòng biết ơn của gia đình dành cho các vị thần linh và ông bà gia tiên. Những người đã có công ban ơn và phù hộ cho bé được mạnh khỏe ra đời và lớn lên.

Ngày lễ cúng thôi nôi còn là kỷ niệm ghi lại thời khắc bé đã vượt qua giai đoạn khó khăn đầu đời. Kể từ ngày này bé có thể độc lập lớn lên dưới sự chăm sóc và che chở của những người yêu thương.

Chính vì những ý nghĩa này mà lễ cúng không thể bỏ qua. Gia đình có thể tổ chức đơn giản hoặc cầu kỳ tùy theo quan niệm của mỗi gia đình.

II/ 12 BÀ MỤ TRONG LỄ CÚNG THÔI NÔI GỒM NHỮNG AI?

Mục đích chính của tục lễ cúng thôi nôi chính là tạ ơn những vị thần đã có công nặn hình hài và bảo vệ cho “mẹ tròn con vuông”. Đó chính là các Mụ bà:

Mụ bà Trần Tứ Nương phụ trách việc sinh nở (chú sanh)

Mụ bà Vạn Tứ Nương phụ trách việc thai nghén (chuyển sanh)

Mụ bà Lâm Cửu Nương phụ trách việc thụ thai (thủ thai)

Mụ bà Lưu Thất Nương phụ trách nặn hình hài nam, nữ

Mụ bà Lâm Nhất Nương phụ trách việc chăm sóc bào thai (an thai)

Mụ bà Lý Đại Nương phụ trách việc chuyển dạ (chuyển sanh)

Mụ bà Hứa Đại Nương phụ trách việc khai hoa nở nhụy (hộ sản)

Mụ bà Cao Tứ Nương phụ trách việc ở cữ (dưỡng sanh)

Mụ bà Tăng Ngũ Nương phụ trách việc chăm sóc trẻ sơ sinh (bảo tống)

Mụ bà Mã Ngũ Nương phụ trách việc ẵm bồng con trẻ (tống tử)

Mụ bà Trúc Ngũ Nương phụ trách việc giữ trẻ (bảo tử)

Mụ bà Nguyễn Tam Nương phụ trách việc chứng kiến và giám sát việc sinh đẻ.

Ngoài ra còn có 3 vị Đức ông gồm Thánh sư, Tổ sư và Tiên sư, đây là những vị sẽ truyền dạy nghề nghiệp cho bé trong tương lai mà gia đình cần phải tạ ơn.

III/ CÁCH TÍNH NGÀY GIỜ HOÀNG ĐẠO CÚNG THÔI NÔI CHO BÉ

Cách tính ngày để bày mâm cúng thôi nôi cho bé cần phải được tính chính xác. Như vậy mới cầu mong được những điều tốt đẹp đến với bé, vận hạn sau này được hanh thông.

Theo quan niệm ông bà lưu truyền lại, ngày cúng thôi nôi được tính theo lịch âm. Tuy nhiên việc chọn ngày cúng của bé trai và bé gái có sự khác biệt đôi chút. Dưới đây là cách tính ngày cụ thể cho các bé.

1/ Tính ngày cúng thôi nôi cho bé gái

Nguyên tắc tính ngày thôi nôi cho bé dựa theo câu nói “gái lùi 2 trai lùi 1”. Nếu bé gái sinh ngày 8/8/2023 thì lễ cúng sẽ diễn ra vào ngày 6/8/2024 âm lịch của năm sau.

2/ Tính ngày cúng thôi nôi cho bé trai

Đối với bé trai sinh ngày 8/8/2023 thì lễ cúng được tổ chức vào ngày 7/8/2024 âm lịch năm sau.

Ngoài ra thì nhiều nơi lại có văn hóa cúng đúng ngày sinh của bé theo lịch âm. Theo ví dụ trên thì bé sinh vào ngày 8/8/2023 thì sẽ tổ chức vào ngày 8/8/2024 âm lịch.

Bên cạnh cách tính thông thường thì đối với những năm nhuận sẽ có cách tính khác. Năm nhuận là năm có hai tháng trùng nhau. Cách tính đơn giản như sau:

– Bé sinh vào tháng 2 đầu tiên của năm 2023 theo lịch âm thì ngày cúng cho bé sẽ được thực hiện vào tháng 1 năm 2024 theo lịch âm.

– Bé sinh vào tháng 2 thứ hai của năm 2023 theo lịch âm thì ngày cúng cho bé sẽ được tổ chức vào tháng 2 năm 2024 theo lịch âm.

IV/ MÂM CÚNG THÔI NÔI GỒM NHỮNG LỄ VẬT NÀO?

Đối với sự đa dạng của văn hóa vùng miền thì mỗi nơi sẽ có sự chuẩn bị mâm cúng thôi nôi khác biệt. Tuy nhiên dù là địa phương nào thì mâm cúng chuẩn truyền thống cũng bao gồm những món sau:
+ 1 con gà luộc, đầy đủ các bộ phận, đặt để đầu ngẩng cao

+ Trầu têm cánh phượng

+ Heo quay, bánh hỏi

+ 1 đĩa trái cây

+ 1 bình hoa

+ 12 đĩa xôi nhỏ kèm 1 đĩa xôi lớn

+ 12 chén chè nhỏ (con gái chọn chè trôi nước, con trai chọn chè đậu trắng) kèm 1 tô chè lớn

+ 12 chén cháo kèm 1 tô cháo lớn

+ 12 chung nước hoặc rượu trắng

+ 12 cây nến và hương để thắp

+ Bộ giấy tiền cúng thôi nôi; chuẩn bị thêm chén, đũa, muỗng, đặc biệt nên có 1 đôi đũa hoa bởi theo quan niệm dân gian, Mụ Bà thích dùng đũa này.

V/ VĂN KHẤN CÚNG THÔI NÔI ĐƯỢC CHỌN LỌC HAY NHẤT

Nam mô a di Đà Phật! (Đọc 3 lần)

Con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa.
Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa.
Con kính lạy Đệ tam Tiên Mụ đại tiên chúa.
Con kính lạy Thập nhị bộ Tiên Nương.
Con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương.

Hôm nay là ngày…..tháng….. năm……

Vợ chồng con là ………………….. sinh được con trai/gái, đặt tên là …………..

Chúng con ngụ tại:…………………………………….

Nay nhân ngày đầy năm chúng con thành tâm sắm lễ vật dâng bầy lên trước án, trước bàn tọa chư vị Tôn thân kính cẩn tâu trình: Nhờ ơn thập phương chư Phật, chư vị Thánh hiền, chư vị Tiên Bà, các Đấng thần linh, Thổ công địa mạch, Thổ địa chính thần, Tiên tổ nội ngoại, cho con sinh ra cháu tên là……sinh ngày…… được mẹ tròn con vuông.

Cúi xin chư vị tiên Bà, chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì, che chở cho cháu được ăn mau chóng lớn, vô bệnh vô tật, vô tai, vô ương vô hạn, vô ách, phù hộ cho cháu bé được tươi đẹp, thông minh, sáng láng, thân mệnh bình yên, cường tráng, được hưởng vinh hoa phú quí. Gia đình con được phúc thọ an khang, nhân lành nảy nở, nghiệp dữ tiêu tan, bốn mùa không hạn ách nghĩ lo. Xin thành tâm đỉnh lễ, cúi xin được chứng giám lòng thành.

Nam mô a di Đà Phật! (Đọc 3 lần

VI/ NGHI THỨC ĐOÁN NGHỀ NGHIỆP TƯƠNG LAI TRONG CÚNG THÔI NÔI

Theo quan niệm xưa thì trong lễ cúng thôi nôi ngoài nghi thức khấn vái thì còn có nghi thức dự đoán nghề nghiệp. Để thực hiện nghi thức này thì gia đình sẽ chuẩn bị những món đồ chơi liên quan đến nghề nghiệp cụ thể. Chẳng hạn gia đình có thể chuẩn bị các món dưới đây:

– Bút: chọn vật này sẽ nói lên tính cách lãng mạn, thích sáng tác, sống rất tình cảm. Những nghề nghiệp phù hợp với sở thích viết lách sẽ là nhà báo, nhà văn, nhà thơ, nhạc sỹ, nhà biên kịch hoặc cũng có thể trở thành một cô giáo.

– Hòm thuốc hoặc ống nghe: tính cách bé tỉ mỉ, chu đáo và thích chăm sóc người khác nên sẽ làm những công việc như bác sỹ, y tá, hộ lý, điều dưỡng, tâm lý,…

– Tiền hoặc vàng: nói lên tính cách cẩn thận, siêng năng, có trách nhiệm sẽ làm việc trong ngành kế toán, kiểm toán, thủ quỹ, ngân hàng hoặc cũng sẽ trở thành một nữ doanh nhân thành đạt.

– Gương, lược hoặc kéo: thể hiện tính cách thích cái đẹp, yêu sự gọn gàng, trang trí sáng tạo nên sẽ liên quan đến chuyên viên trang điểm, nhà tạo mẫu tóc, thiết kế thời trang, thiết kế trang sức,…

– Mô hình ngôi nhà: là những người có tấm lòng ấm áp, bao dung và chỉnh chu. Những công việc có thể làm là kiến trúc, thiết kế nội thất, chuyên viên bất động sản,…

– Cọ vẽ hoặc bút màu: đây là những người có tính sáng tạo, năng động và yêu thích sự khám phá nên có thể trở thành họa sỹ, giáo viên mỹ thuật, thiết kế đồ họa,…

VII/ NHỮNG LƯU Ý CẦN BIẾT KHI THỰC HIỆN CÚNG THÔI NÔI

1/ Bày mâm cúng thôi nôi trong nhà hay ngoài trời?

Thông thường mâm cúng thôi nôi sẽ được bày ở vị trí thuận tiện nhất nhưng vẫn phải đúng lễ nghi. Đối với những gia đình có sân rộng thì có thể bày ở ngoài để dễ dàng hấp thu linh khí đất trời, thu hút vận may. Nhưng đối với những gia đình có không gian nhỏ thì có thể đặt mâm cúng ở giữa nhà chính. Yêu cầu chỉ cần là nơi thoáng mát, sạch sẽ.

– Mâm cúng được bày ngoài sân: là những lễ cúng cho Mụ Bà và Đức Ông, cúng cho thổ công thổ chủ, cúng cho thiên địa chư thần. Mâm cúng được bày gọn gàng, cân đối và mỗi bàn đặt cách nhau khoảng 10cm.

– Mâm cúng bày trong nhà: là những lễ vật dâng lên Thành hoàng bổn cảnh, Cửu huyền thất tổ và ông bà gia tiên. Lưu ý thêm rằng trong nhà có bao nhiêu bàn thờ thì có bấy nhiêu mâm lễ.

2/ Quy trình bày mâm cúng thôi nôi

Hầu như đối với những người mới lần đầu lên chức cha mẹ sẽ có phần lóng ngóng trong việc chuẩn bị mâm cúng cho đúng. Cũng như chưa biết phải bắt đầu từ đâu và thực hiện quy trình như thế nào là đúng phong tục. Bước chuẩn bị và thực hiện không khó, chỉ cần tuân thủ theo quy trình sau đây.

Bước 1: Trong nhà thờ bao nhiêu bàn thờ thì bày bấy nhiêu mâm cúng như thờ ông bà gia tiên, Thần Tài – Thổ Địa, ông Công, ông Táo,.… Trường hợp là ở phòng trọ hoặc nhà không thờ cúng gì thì bỏ qua bước này.

Bước 2: Sau khi đã cúng hết các bàn thờ trong nhà, châm trà, nước, rượu, thắp nến, đốt nhang ở mâm cúng bà Mụ.

Bước 3: Chọn người đại diện làm chủ lễ. Sau khi đọc xong văn khấn thì cho bé chắp hai tay, vái 3 vái trước án.

Bước 4: Khi nhang tàn được 1/2 thì rót thêm rượu, nước. Tiếp theo là vái lạy cùng cầu khấn “Các Bà Mụ, Đức Ông, tổ tiên tại bản xin hãy làm chứng định hướng cho bé”.

Bước 5: Kết thúc nghi thức đọc văn khấn thì bày mâm đồ chơi cho bé bốc. Sau đó, người thân có thể chúc mừng và lì xì cho bé.

Bước 6: Đợi đến khi hương tàn thì sẽ thực hiện nghi thức hóa vàng. Rượu, trà nước thì mang đi rưới quanh đám tro sau khi đốt xong.

Bước 7: Gạo muối thì rãi ra ngoài đường. Xôi chè thì người trong gia đình có thể sử dụng hoặc mang cho hàng xóm láng giềng để cùng thụ lộc.