Cúng Mụ trước sinh là một nghi thức quan trọng trong quan niệm dân gian của người Việt. Người ta tin rằng những đứa trẻ từ khi tượng hình đến lúc chào đời và khôn lớn đều nhờ vào sự phù hộ, quan tâm, chăm sóc của các tiên nương, hay còn gọi là bà mụ. Vì vậy, để cầu phúc cho đứa trẻ, mà phong tục Cúng Mụ được hình thành, phong tục này in sâu trong đời sống tinh thần của người Việt, lâu dần trở thành tín ngưỡng đặc trưng. Trong rất nhiều lễ cúng về bà Mụ, trong đó phải kể đến cúng Mụ trước khi sinh, hay dân gian còn gọi là tục Cúng Đôm lẻ.
13 Bà Mụ là ai?
Bà Mụ gồm 13 bà, đầu tiên là bà chúa mụ còn gọi là Bà chúa Đầu thai, tiếp đến là 12 bà, lần lượt là:
Mụ bà tên Trần Tứ Nương, coi việc sanh đẻ cho đứa trẻ, cầu cho đứa trẻ chào đời bình an.
Mụ bà tên Vạn Tứ Nương, coi việc thai nghén trong quá trình mang thai để người mẹ không quá mệt mỏi về thể xác trong giai đoạn đầu của thai kì.
Mụ bà tên Lâm Cửu Nương, coi việc thụ thai vì đứa con là tinh hoa của cha mẹ nhưng Mụ bà Cửu Nương cũng góp phần bảo vệ hài nhi đó.
Mụ bà tên Lưu Thất Nương, coi việc nặn hình hài nam, nữ cho đứa bé.
Tiếp theo là Mụ bà Lâm Nhất Nương, coi việc chăm sóc bào thai, để đứa bé khi sinh ra có đủ đầy tứ chi, thân thể bình an khỏe mạnh.
Mụ bà thứ 7 là Lý Đại Nương, coi việc chuyển dạ, chuyển sanh dễ dàng.
Mụ bà Hứa Đại Nương, coi việc khai hoa nở nhụy bình an nhanh chóng.
Mụ bà thứ 9 Cao Tứ Nương, coi việc ở cữ tức dưỡng sanh.
Mụ bà thứ 10 Tăng Ngũ Nương, coi việc chăm sóc trẻ sơ sinh dân gian gọi là bảo tống.
Mụ bà Mã Ngũ Nương, coi việc ẵm bồng con trẻ, tống tử bảo vệ suốt quá trình phát triển của em bé.
Mụ bà thứ 12 Trúc Ngũ Nương, coi việc giữ trẻ.
Mụ bà cuối cùng thứ 13 Nguyễn Tam Nương, coi việc chứng kiến và giám sát việc sinh đẻ.
Lễ cúng mụ thường được tổ chức vào các thời điểm khi đứa trẻ được sinh ra được 3 ngày, thời điểm 1 tháng, hay 100 ngày tức là 3 tháng 10 ngày và cuối cùng đầy năm (lễ đầy năm, lễ thôi nôi).
Tục Cúng Mụ- Cúng Đôm lẻ trong dân gian.
Ngày “đôm lẻ” là ngày cúng các vị thần sản dục, làm chức năng “mẹ sanh” như Kim Huê Thánh mẫu, Ba Đức thầy và mười hai bà mụ. Ngày này cầu mong các thần sản dục các mẹ sanh mẹ độ gìn giữ thai nhi trong bụng được khỏe mạnh bình an, phát triển đầy đủ để khi sinh nở được mẹ tròn con vuông.
Khi bà mẹ mang bầu được 3 tháng trở lên, các gia đình thường làm lễ cúng Mụ (hay còn gọi là cúng Đôm lẻ) để tạ ơn và cầu mong cho thai nhi được khỏe mạnh, đến ngày sinh nở được mẹ tròn con vuông. Cúng Đôm lẻ gần như là một tục không thể thiếu mang ý nghĩa cầu phúc và cầu bình an cho người mẹ lẫn thai nhi trong bụng. Vì hành trình vượt cạn luôn đầy khó khăn đau đớn nên tục Cúng Đôm lẻ một phần tạo được lòng tin và gửi gắm mong mỏi được bề trên giúp đỡ độ trì cho mẹ con bình an trong quá trình sinh nở.
Theo phong tục tập quán của người Việt, khi đứa trẻ ra đời khi đứa trẻ ra đời được một tháng thì phải làm lễ đầy tháng, để tạ ơn bà Mụ, mong bà ban cho đứa trẻ mọi điều tốt lành, xin phép bà Mụ đặt tên cho bé khi bé đầy một tuổi, còn gọi là lễ thôi nôi.
Cúng Mụ trước khi sinh cần chuẩn bị những lễ vật gi?
Lễ vật cúng Mụ gồm có
Xôi gấc: 7 nắm nếu là bé trai, 9 nắm nếu là bé gái.
Cua bể: 7 con nếu là bé trai, 9 con nếu là bé gái (có thể thay cua bể bằng cua thường).
Trứng gà nhuộm đỏ luộc: 7 quả nếu là bé trai, 9 quả nếu là bé gái.
Các lễ vật chuẩn bị theo quy tắc nam thất nữ cửu.
Hoa tươi, trái cây, bánh kẹo, tiền vàng bạc, trầu cau, nến tùy tâm Tất cả được bày trên mâm kê cao cúng Mụ.
Văn khấn cúng Mụ như sau
Nam Mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần)
Con kính lạy:
ĐỆ NHẤT THIÊN TỶ ĐẠI TIÊN CHỦ ĐỆ NHỊ THIÊN ĐẾ ĐẠI TIÊN CHỦ ĐỆ TAM TIÊN MỤ ĐẠI TIÊN CHỦ THẬP NHỊ BỘ TIÊN NƯƠNG TAM THẬP LỤC CUNG CHƯ VỊ TIÊN NƯƠNG
Hôm nay là ngày …… tháng …… năm ……. Vợ chồng tên tuổi là ……. Sinh được con (trai, gái) đặt tên là …… Hôm nay nhân ngày con cái con được đầy cữ (hoặc đầy tháng, đầy năm ) chúng con, thành tâm sửa biện chuẩn bị hương hoa lễ vật và các vật phẩm cúng bái dâng bày lên trước án, trước bản tọa chư vị Tôn Thần kính hiển linh kính cẩn tâu trình : Nhờ ơn Thập phương Chư Phật bao dung từ bi, Chư vị Thánh Hiền, Chủ Tiên Bà, các Đấng Thần Linh, Thổ Công Địa Mạch, Thổ Địa Chính Thần, Tiên Tổ nội ngoại cho chúng con sinh ra cháu …… sinh ngày ……. được mẹ tròn con vuông.
Con cúi xin: Các thánh thần chư vị, Chư Tiên Bà, Chư vị Tôn Thần mời các ngài giá lâm trước án, nguyện xin chứng giám lòng thành của chúng con. Xin các ngài thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì, vuốt ve che chở cho cháu được ăn ngon, ngủ kỹ, hay ăn chóng lớn, không bệnh, không tật, vô tai, vô ương, vượt hạn, vượt ách, phù hộ cho cháu bé được tâm thân trí bình yên, cường tráng, kiếp kiếp được hưởng vinh hoa phú quý, sinh trưởng dồi dào thân thể tráng kiện. Gia đình con được phúc thọ an khang, nhân lành nẩy nở, nghiệp dữ tiêu trừ, 4 mùa không hạn ách nghĩ lo. Con xin thành tâm đỉnh lễ. Cẩn cáo.
Ngày Cúng Đôm lẻ hay còn gọi là cúng Mụ trước sinh, là một tập tục đã tồn tại lâu đời suốt chiều dài văn hóa tín ngưỡng của người Việt. Mang thai và sinh nở là một hành trình thiêng liêng không kém phần gian nan, nên trong tín ngưỡng, người Việt tin rằng những sự cúng kiến phù hộ độ trì cho người mẹ lẫn thai nhi là cần thiết. Tục Cúng Mụ trước sinh đã được duy trì để làm đầy lên văn hóa tinh thần cũng như gửi gắm ước mong được bình an thơ thới của con người. Mong chúc cho hành trình làm cha mẹ trước mắt được bằng phẳng và nhiều an lành phước tới.
