Lễ cúng đầy tháng cho con gái và bé trai đã trở nên nét đẹp văn hóa của dân tộc Việt Nam. Lễ cúng đầy tháng chất chứa nhiều ý nghĩa thiêng liêng ảnh hưởng đến cuộc đời sau này của đứa bé. Vậy điều gì đã tạo nên sự khác biệt giữa lễ cúng đầy tháng cho con gái và con trai?
2 điểm khác biệt trong lễ cúng đầy tháng cho con gái và con trai:
Người Á Đông có quan niệm phân biệt nam nữ rất rõ ràng. Trong tất cả các nghi lễ cúng bái, không ít thì nhiều giữa nam nữ đều có điểm khác biệt.
Điểm khác nhau trong cách chọn xôi chè cúng đầy tháng:
Đối với lễ cúng đầy tháng cho con gái, chè được dùng để cúng thường là chè trôi nước. “Thân em vừa trắng lại vừa tròn”, câu thơ của Hồ Xuân Hương so sánh bánh trôi nước như hình ảnh người nữ. Bên ngoài trắng mịn, dẻo thơm, pha thêm chút béo bùi của nhân đậu xanh và nước cốt dừa, kết hợp cùng vị ngọt thanh của nước đường đã tạo nên món chè trôi nước độc đáo.
Cúng chè trôi nước trong lễ cúng đầy tháng cho con gái, hàm ý mong muốn con gái sau này dẻo dai nhưng ngọt ngào và thanh tao. Vị ngọt như những may mắn và an yên mà gia đình muốn con có được. Chè trôi nước tuy dễ làm dễ ăn, nhưng chính nhờ hương vị ngọt ngào khiến cho lòng người vương vấn mãi.
Cúng đầy tháng cho bé trai, gia đình phải cúng món chè đậu trắng. Hạt đậu khi chưa nấu phải còn cứng, hạt tròn dài đều. Hạt đậu cứng cáp ấy chính là sự rắn rỏi của con trai, nhưng sau khi được “nấu chín”, trải qua nhiều thử thách để trưởng thành lại trở nên mềm dẻo.
Vị ngọt của nước cốt dừa chan trên mặt bát chè đậu trắng, như những ngọt ngào mà gia đình muốn gửi đến cho con trai qua những lời chúc phúc. Không có gì bằng một cuộc đời bình yên sau khi đã trải qua những thử thách cuộc đời người con trai.
Điểm khác nhau trong cách tính ngày giờ cúng:
Từ xưa đến nay mọi lễ cúng đều được dân gian tính theo âm lịch. Tuy nhiên một số gia đình ngày nay chọn cúng đúng ngày đầy tháng theo lịch dương và hầu như không biết về quy luật chọn ngày giờ cúng đầy tháng.
Lễ cúng đầy tháng cho con gái theo đúng phong tục sẽ cúng vào ngày trước đầy tháng 2 ngày. Ngày này phải được tính theo lịch âm. Đối với bé trai, gia đình sẽ phải cúng đầy tháng trước ngày đầy tháng đúng 1 ngày.
Sở dĩ có cách tính như vậy là do theo quan niệm của ông bà ngày xưa, “gái lùi 2” còn trai thì “lùi 1”. Cứ theo như vậy, gia đình sẽ chọn được đúng ngày để làm lễ cúng đầy tháng cho cháu bé.
Chọn thời điểm cúng đầy tháng giữa bé gái và bé trai cũng không quá khác biệt. Trong ngày lễ cúng đầy tháng cho con gái và bé trai, gia đình có thể chọn buổi sáng sớm hoặc lúc chiều tối để cử hành.
Cúng vào lúc sáng sớm vì đó là lúc con người đang tràn trề năng lượng để khởi đầu một ngày mới. Hoặc cúng vào buổi chiều là lúc mặt trời sắp lặn, con người cũng ngừng lao động và bắt đầu nghỉ ngơi. Thời điểm cúng đầy tháng có thể tùy chọn ở mỗi gia đình và mỗi hoàn cảnh khác nhau.
Lễ vật cần có trong cúng đầy tháng cho bé gái và bé trai:
Để chuẩn bị cho buổi lễ cúng đầy tháng gồm những gì?, gia đình cần có 2 mâm cúng, 1 cho 12 Bà Mụ và 1 cho các Đức Ông. Lễ vật trên 2 mâm cúng gồm có:
Mâm cúng 12 Bà Mụ: Xôi và chè chia làm 12 phần nhỏ, 12 ly nhỏ đựng rượu hoặc nước, 12 quả trứng luộc, heo quay bánh hỏi chia thành 12 phần nhỏ. Đặc biệt không thể thiếu 12 dĩa nhỏ đựng bánh kẹo trẻ em loại đủ màu sắc.
Mâm cúng Đức Ông cũng phải có xôi chè nhưng để trong tô và dĩa lớn hơn. Bên cạnh đó còn phải có gà luộc nguyên con để tréo cánh, cháo, cùng thịt heo quay nguyên miếng và bánh hỏi.
Ngoài những lễ vật bắt buộc phải có trên, gia đình còn có thể chuẩn bị thêm trầu cau, nhang đèn, hoa quả và giấy tiền vàng bạc. Tùy theo thói quen của mỗi gia đình có thể có hoặc không.
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ các lễ vật, cha mẹ cũng cần lưu ý thêm về cách sắp xếp bàn cúng. Mâm cúng 12 Bà Mụ đặt trên bàn lớn để phía dưới, phía trên là bàn nhỏ đặt mâm cúng Đức Ông. Hai bàn cần cách nhau 10 phân, trên bàn phải bày trí hài hòa theo quy tắc “Đông bình, Tây quả”.
Lễ cúng đầy tháng cho bé gái và bé trai tuy có những khác biệt về hình thức nhưng ý nghĩa thiêng liêng vẫn giống nhau. Đây cũng chính là dịp gia đình thể hiện tình yêu thương với thành viên mới chào đời. Mong rằng những chia sẻ trên đây sẽ giúp các bậc cha mẹ chuẩn bị cho con mình một buổi lễ cúng đầy tháng thật chu đáo.