Mâm cúng đầy tháng bé trai là một trong những nghi thức cúng lễ điển hình của người Việt. Nó không chỉ phản ánh đời sống tinh thần phong phú mà còn thể hiện niềm tin, sự hy vọng về một tương lai tốt đẹp cho con trẻ. Việc chuẩn bị mâm cúng đầy tháng bé trai là khâu vô cùng quan trọng. Tìm hiểu bài viết dưới đây để có thêm thông tin.
Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ cúng đầy tháng
Cúng đầy tháng hay còn có tên gọi khác là lễ cúng mụ. Tuy nhiên cúng mụ sẽ được thực hiện vào nhiều thời điểm trong năm như đầy tuần, đầy tháng, 3 tháng mười ngày, đầy năm,… Nhắc đến lễ cúng đầy tháng, hầu như chúng ta thường chỉ nhắc đến cách thức tổ chức mà dường như đang bỏ quên nguồn gốc, ý nghĩa sâu xa của nó.
Đây vốn là tục lệ đã có từ lâu đời. Nó xuất hiện và trở thành một phần quan trọng của đời sống. Cúng đầy tháng bắt nguồn từ những câu chuyện dân gian, qua đó thể hiện tâm tình và những điều tốt đẹp mà nhân dân ta gửi gắm. Câu chuyện xoay quanh những vị Tiên Nương có công trong việc trông nom, chăm sóc và nâng đỡ một em bé từ khi còn là bào thai nhỏ bé trong bụng mẹ đến khi ra đời và bắt đầu chặng đường đầu tiên của cuộc sống. 13 vị Tiên Nương mặc dù cùng đảm nhiệm vấn đề sinh nở nhưng mỗi người lại có chức trách và nhiệm vụ khác nhau.
Mặc dù mâm cúng đầy tháng bé trai được chuẩn bị và tổ chức có sự khác biệt ở từng địa phương. Tuy nhiên ý nghĩa lễ cúng không hề thay đổi. Đây là dịp để các bậc cha mẹ bày tỏ sự biết ơn đến các bà Mụ và nguyện cầu mọi sự may mắn, tốt lành và bình an đến với em nhỏ. Thông qua lễ cúng, ta còn thấy được truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của người Việt. Trong mọi trường hợp, người Việt luôn hướng về nguồn cội, tổ tiên và những thế hệ đi trước.
Cách chọn ngày giờ cúng đầy tháng bé trai
Việc chuẩn bị mâm cúng đầy tháng bé trai và việc chọn ngày giờ rất được xem trọng và cẩn thận. Cúng đầy tháng thường được các gia đình thực hiện theo lịch âm, khi em bé vừa tròn 1 tháng tuổi. Đối với bé trai, ngày cúng sẽ lùi lại một ngày so với ngày em bé chào đời ở tháng trước. Điều này xuất phát từ quan niệm “gái lùi hai, trai lùi một” của cha ông từ trước đó.
Về giờ cúng, cũng như một số dịp lễ cúng Mụ khác như đầy tuần, đầy năm,… giờ cúng của lễ đầy tháng cho bé trai được lựa chọn phải là giờ tốt và hợp với tuổi của bé trai đó. Tuyệt đối không được tổ chức lễ cúng vào giờ xấu, vì giờ đó có thể sẽ ảnh hưởng không tốt đến vận mệnh con trẻ sau này. Hiện tại, một số gia đình có sự lựa chọn khác đó là thực hiện cúng đầy tháng theo ngày dương. Tuy nhiên, chúng ta không nên quá khắt khe bởi lẽ đối với một nghi lễ, tấm lòng thành kính và sự thành tâm của người thực hiện mới là điều quan trọng và có ý nghĩa.
Lễ vật của mâm cúng đầy tháng bé trai
Một mâm cúng đầy tháng bé trai, tùy theo vùng miền, tùy theo gia đình và cách sinh hoạt của từng người mà có sự chuẩn bị về mặt lễ vật khác nhau. Nhưng nhìn chung, trong một mâm cúng thường có những vật phẩm sau:
- Xôi, chè bao gồm: 12 đĩa xôi + 1 đĩa xôi lớn, 12 tô chè + 1 tô chè lớn.
- Cháo trắng: 12 chén cháo nhỏ.
- Rượu: 12 ly rượu nhỏ.
- Thịt quay hoặc gà luộc nguyên con, tạo hình đẹp. Gà là gà trống.
- Bánh kéo dành cho trẻ nhỏ.
- Mâm ngũ quả, bình hoa tươi, trầu cau và hương, vàng mã, đèn cầy.
- Trà, muối, gạo, bát ăn cơm và đũa hoa…
Ngoài ra còn có một số lễ vật khác tùy vào sự chuẩn bị của mỗi gia đình sao cho hợp lý nhất. Lễ vật của mâm cúng đầy tháng bé trai sau khi chuẩn bị đầy đủ sẽ được bày ra thành các mâm, có trang trí và sắp xếp một cách hài hòa nhất. Người thực hiện việc khấn cúng được lựa chọn thường giữ vị trí trụ cột trong gia đình, đứng đầu dòng họ hoặc có kinh nghiệm trong việc thực hiện các nghi lễ.
Trong văn hóa của người Việt có rất nhiều lễ cúng, vào nhiều dịp khác như giỗ chạp, lễ tết. Bản thân mỗi một lễ cúng đều có những ý nghĩa riêng và cách thức chuẩn bị cũng như chuẩn bị riêng. Qua lễ cúng đó, ta cũng có thể cảm nhận được những nét sinh hoạt riêng có của từng vùng miền.
Cúng đầy tháng là một trong những lễ cúng khá phổ biến và được duy trì cho đến ngày nay. Tìm hiểu về ý nghĩa của nó cũng như việc chuẩn bị mâm cúng đầy tháng cho bé trai cũng giúp ta có thêm những thông tin bổ ích về một nghi thức sinh hoạt văn hóa tinh thần và có ý thức trong việc gìn giữ truyền thống dân tộc.
